LOGICOMIX

LOGICOMIX

Μια παρουσίαση του logicomix των Δοξιάδη – Παπαδημητρίου.

Μια ιστορία μέσα σε μια άλλη. Ένα μυθιστόρημα με μορφή κόμικ. Ένα δοκίμιο που χωρά σ’ ένα παραμύθι. Ακολουθώντας τα ίχνη των Θεμελιωτών της Λογικής, μια παρέα στη σύγχρονη Αθήνα αναθέτει στον Μπέρτραντ Ράσελ το ρόλο του οδηγού, αφήνοντάς τον να μας ξεναγήσει σε μια εποχή που σημάδεψε την ιστορία της επιστήμης - και όχι μόνο

Με το Logicomix ο Απόστολος Δοξιάδης επιχειρεί να αναμετρηθεί με μια σειρά από προκλήσεις : να εκλαϊκεύσει δυσνόητες μαθηματικές και φιλοσοφικές αρχές, να περικλείσει σε ένα graphic novel ιδέες για τις οποίες έχουν γραφτεί ολόκληρες βιβλιοθήκες κριτικής ανάλυσης, να περιγράψει μια εποχή στην οποία συνέβησαν σημαντικότατα γεγονότα τόσο σε επιστημονικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, με κυριότερα τους παγκόσμιους πολέμους. Προσωπικά, θεωρώ, ότι η βασική αναζήτηση του Απόστολου Δοξιάδη είναι η προβολή των μαθηματικών στην καθημερινή ζωή δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμες είναι δυνατό να καθορίζουν τις σκέψεις, τις ενέργειες και τις αποφάσεις των ανθρώπων.

Στις πρώτες σελίδες (σελ.16) του Logicomix εμφανίζεται ο Ράσελ, που ετοιμάζεται να δώσει μια διάλεξη σε ένα αμερικάνικο πανεπιστήμιο με θέμα «ο ρόλος της ανθρώπινης λογικής στα ανθρώπινα πράγματα». Το πανεπιστήμιο κατακλύζεται από πολίτες που ζητούν από τον Ράσελ να αποφανθεί για το εάν η Αμερική θα πρέπει ή όχι να εμπλακεί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διάσταση είναι προφανής: είναι δυνατό ο θεμελιωτής της μαθηματικής λογικής να χρησιμοποιήσει τα μαθηματικά και φιλοσοφικά του εργαλεία ώστε να αποφασίσει για ένα θέμα ανθρώπινης «παράνοιας» όπως είναι ένας πόλεμος; Η απάντηση, βεβαίως, δεν δίνεται αμέσως αλλά ακολουθούν άλλες 282 σελίδες όπου αναπτύσσεται το θεωρητικό και κοινωνικό υπόστρωμα όπου αναπτύχθηκε η μαθηματική λογική και οι αντίστοιχες φιλοσοφικές έννοιες.

Επαναλαμβανόμενο μοτίβο αποτελεί για τον Δοξιάδη η σχέση της υψηλής ανθρώπινης ευφυΐας με την τρέλα. Σχεδόν όλοι οι ήρωες υποφέρουν από ψυχικά νοσήματα (Κάντορ, Γκέντελ, Φρέγκε, Τούριγκ) ή παλεύουν με αυτά (Ράσελ, Βιτγκενστάιν). Ο Δοξιάδης υπαινίσσεται ότι είναι πιθανό να υπάρχουν κάποια όρια που είναι καλό ο ανθρώπινος νους να μην τα ξεπερνάει. Όταν ο Ράσελ επισκέπτεται τον Κάντορ, τον «Άρχοντα του Απείρου», έρχεται αντιμέτωπος με τον εφιάλτη της παράνοιας γιατί αγνόησε τις προειδοποιήσεις να μην πλησιάσει το άπειρο (σελ. 131-141). Βεβαίως το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι η χρήση της λογικής δεν θα πρέπει να έχει πρωτεύουσα σημασία στη ζωή μας. «Βάλτε κάποιον στο χείλος της αβύσσου και στην απίθανη περίπτωση που δεν θα πέσει μέσα –ή θα το ρίξει στη μεταφυσική ή θα τρελαθεί…. που είναι ένα και το αυτό» (σελ. 251, ο Βιτγκενστάιν μπροστά στην φρίκη του πολέμου).

Τα φιλόδοξα προγράμματα θεμελίωσης των μαθηματικών μπορεί να κατέρρευσαν με το θεώρημα της μή πληρότητας του Γκέντελ (σελ. 286), όμως το έτερο μέλος της δημιουργικής ομάδας, ο Χρίστος Παπαδημητρίου καθηγητής πληροφορικής στο Μπέρκλεϋ, φροντίζει να μας υπενθυμίσει ότι όλες αυτές οι αναζητήσεις είχαν ως αποτέλεσμα την γένεση του υπολογιστή (σελ 305), γεγονός θαυμαστό και με άμεσες συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων. Σε αυτό το σημείο αξίζει, ίσως, μια ιδιαίτερη αναφορά. Οι υπολογιστές «αντιλαμβάνονται» μια σειρά λογικών προτάσεων, την λεγόμενη γλώσσα τους και σύμφωνα με αυτήν ενεργούν. Η γλώσσα αυτή είναι κοινή και αληθής για όλους τους υπολογιστές σε αυτόν τον κόσμο. Από την άλλη, δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο για τον άνθρωπο. Επανερχόμενος στο αρχικό ερώτημα περί συμμετοχής των Η.Π.Α. στον πόλεμο ο Ράσελ δεν δίνει τη δική του απάντηση υπαινισσόμενος ότι ο κάθε ένας άνθρωπος έχει την δική του εκδοχή, την δική του αντίληψη για τον κόσμο (σελ. 297-298). Στο φινάλε του βιβλίου τα τέσσερα μέλη της δημιουργικής ομάδας παρακολουθούν μια πρόβα της «Ορέστειας» καταλήγοντας στο ότι η ζωή είναι τόσο περίπλοκη για να υπάρχει η τέλεια λύση, η λύση πασπαρτού.

ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ http://www.logicomix.com/gr/